Ženski Likovi U Romanu Gazda Mladen - 1. Deo

Bora Stanković rođen je u Vranju, 31.03.1876. godine, a umro u Beogradu 22.10.1927. godine. Stanković je samonikao talenat, snažan i osoben, po svom duhu pre svega istočnjak, kakvog do tada nismo imali.

Slikajući naš primitivni pravoslavni svet, pun neverovatnih i duboko dirljivih iluzija o čistoti i čednosti, o porodičnoj jerarhiji našeg starinskog reda, Stanković je uneo u srpsku književnost jedan život skoro prohujali, naslikan skoro u njegovoj potpunosti.

Sa podjednakom toplinom i razumevanjem slikao je sve društvene sredine starog Vranja: i bogate i već osiromašene čorbadžije, ali i trgovce i činovnike, seljake, Cigane, ljude poremećene psihe. Osim čorbadžija, Vranje je imalo i svoj zanatlijski stalež, sitne trgovce i brojnu domaću poslugu. Uneo je prvi u našu književnost staru našu porodicu i ognjište, naš ikonostas i domaće kandilo i našu dunju u sanduku.

Ta intimna atmosfera puna svakidašnjih mirnih i dubokih kriza, dramatične krize malih ljudi, koji se teško razaznaju svugde osim u svojoj sredini, začudili su i zaneli, na početku ceo naš čitalački svet, svojom prostotom i strogošću, bizarnošću i dubinom, brutalnošću i slabošću.

Vranje, mala nekad pogranička srpska varoš bila je, do Stankovićevog vremena, jedva poznata po svom imenu, a savršeno nepoznata po svom ljudstvu. Otkrivši Vranje, Stanković je otkrio jedan naš potpuno novi moralni kontinent.

Bora Stanković je pored „Nečiste krvi“ radio na još jednom romanu, ali ga nije dovršio. Roman je rađen iz delova, uz velike vremenske pauze, tako da pojedini odlomci nisu u njemu dorađeni. Nesumljivo je da su u romanu koji nosi naziv „Gazda Mladen“, spremalo veliko umetničko delo. O prozi „Gazda-Mladena“ može se govoriti kao o hronici jedne epohe i jednog društvenog sloja u njoj. Osobenost ovog romana je u tome što je u prvom planu, u njegovoj celini, postavljen lik muškarca. Jovanka koja remeti život Mladenov ovde je više silueta, žena sa senkom tragike patrijahalne žene kojoj je uništena lična sreća.

Stanković je više posvetio pažnju portretisanju gazda-Mladenove babe, kao personifikacije patrijarhalnog gazdinstva. Porodica je imala poseban značaj u društvenoj strukturi patrijarhalne zajednice. Roditelji, odnosno vaspitači dece imaju dužnost da odgajaju decu i da na njih prenose zahteve društva i kulture, i tako omoguće održavanje društvenog i kulturnog sistema.